فواید و تاثیرات علمی و تجربی یوگا
آنگونه که از مستندات تاریخی بر می آید , یوگا در بیش از پنج هزار سال پیش در دره سند بوجود امد . اولین نوشته معتبری که راجع به آن وجود داردمربوط است به
حکیم پاتانجلی , وی از فرزانگان دوران خویش بود که تمامی مطالب مربوط به یوگا را در کتابی به نام یوگا سوترا نگاشت.این کتاب به زبانهای مختلف عصر خویش و بعد از آن ترجمه شد . ابوریحان بیرونی نیز از جمله کسانی بود که مجذوب این کتاب شد و آن را به زبان عربی ترجمه کرد.لین دانش طی قرون و اعصار تغییرات بسیاری کرد تا مناسب نیازهای مردمان عصر خویش باشد.از جمله پس از یک دوره چندساله فتور, مجددا در غالب دانش وداها, نگاشته و ارائه شد. آنچه که ما امروز از آن بهره میبریم , بیشتر به نوشته های سوامی سواتماراما در کتاب "هاتایوگاپرادی پیکا" نزدیک است.دوفصل از این کتاب که راجع به آسانا(تمرینات بدنی) و پرانایاما(تمرینات تنفسی) است, بیش از همه مورد استفاده قرار میگیرند. این تمرینات رابه گونه ای انتخاب کرده و انجام میدهند که در پایان یک برنامه کلاسی , علاوه بر شادابی و سلامت جسمانی , از وانهادگی عمیق جسمی و آرامش ذهنی نیز بهره مند باشند.
در این نوشتار,سعی بر این است که علاوه بر آموزش تمرینات و نحوه استفاده از آنها , فواید , تاثیرات و چگونگی این اثرگذاری به صورتی علمی و به زبان ساده شرح داده می شود.
نکات مهمی که باید به آنها توجه داشت :
-آگاهی : مشخصه بارز این تمرینات که وجه تمایز آن با سایر ورزشها می باشد . همواره در حین تمرین , قبل و بعد از آن باید آگاهی را حفظ کرد . آگاهی از احساس فیزیکی بدن , ریتم تنفس طبیعی , هماهنگی حرکت با تنفس , احساساتی مانند گرما , سرما, کشش و انقباض , سنگینی و سبکب , عملکرد ذهن , همگی از مواردی هستند که باید به انها توجه داشت . انجام حرکات بدنی و همچنین تنفس همراه با آگاهی سبب میشود که نیروهای حیاتی در اندام حرکت کننده و در مسیر عبور هوای تنفسی , به جریان بیفتد . این نیروی حیاتی "پرانا" نامیده میشود . پرانا عامل سلامت , افزایش توانمندی , انعطاف پذیری , ترمیم و جوان سازی اندام ها , بافتها و سلولها میشود .علائه بر این ها جریان سیال انرزی های حیاتی موجب آرامش و انضباط ذهنی می شود.
- استراحت پس از انجام هر تمرین: که این امر از اهمیت بسزایی برخوردار است. در زمان استراحت پس از تمرین , بدن فرصت پیدا میکند تا اسید لاکتیک ترشح شده را از عضلات پاک کرده و دفع کند .به همین علت ایت که علیرغم تازه کار بودن ورزشکار , از گرفتگی , کوفتگی و دردهای عضلانی خبری نخواهد بود. به علاوه در همین زمان استراحت است که فرد فرصت پیدا میکند تا آگاهی از بدن , تنفس و ذهن را وسعت دهد و اثر تمرین را بر بدن و ... به خوبی درک نماید.لازم به ذکر است که هدایت آگاهی به اندامهای حرکتی , اندامهای داخلی , احساسات گوناگون بدن , تنفس و ذهن , به طور تصادفی صورت نمیگیرد . بلکه با توجه به نوع تمرین , هدف از تمرین و چگونگی عملکرد مغز و ذهن , آگاهی را متوجه موضوعات گوناگون می نمایند . یک مربی مجرب باید فرآیند بوجود آمدن افکار , تحلیل و پرورش آن و سپس تصمیم گیری نهایی را از نظر علمی (فیزیکی و روانشناختی) بداند و به درستی از آن استفاده کند . به همین علت است که با انجام تمرینات بدنی و تنفسی هم می توان ذهن را تربیت کرده و نه تنها آن را به آرامش و انضباط رسانید , بلکه سایر کیفیات آن را (مانند تمرکز – حضور ذهن – واکنش صحیح و سریع – قدرت یادگیری – حافظه قوی و ...)نیز ارتقا بخشید.:
- تقویت و سفت کردت عضلات در بلندترین قد آنها: این مورد نیز دارای اهمیت بسیار است.زیرا نه تنها فواصل بین مهره ای را تنظیم و محافظت مینماید , بلکه فاصله صحیح بین دواستخوان را , در مفاصل تامین کرده و مانع از جابه جایی و سایش آن می شود . به طور کلی برای انجام حرکت , تعدادی از ماهیچه ها منقبض میشوند و تعدادی دیگر در طرف مقابل تحت کشش قرار میگیرند . به عنوان مثال اگر عضله پشت ران منقبض شود . عضلات روی ران کشیده میشوند یا اگر در پهلوی راست بدن کشش بوجود آوریم , پهلوی سمت چپ منقبض خواهد شد . اما اینکار الزاما سبب هم طولی عضلات طرفین و پشت و جلوی بدن نخواهند شد . این مهم در زمان استراحت و با ایجاد وانهادگی عمیق در بدن میسر میشود . در زمان استراحت پایانی , چنانچه به پشت دراز بکشید و فعالیت ذهنی را متوقف نمایید ع بدن کلا وانهاده میشود و هیچگونه مقاومتی در مقابل جاذبه زمین نخواهد داشت.در این شرایط است که نیروی جاذبه , تمامی عضلات را به یک اندازه تحت کشش در می آورد . از طرفی عملکرد طبیعی ماهیچه ها به گونه ای است که برای محافظت خود در مقابل کشش شدید(برای پرهیز از پاره شدن تارهای عضلانی) ع به طور طبیعی و خود بخود , کمی منقبض میشوند .تحت این شرایط است که عضلات در بلندترین قد ممکن سفت میشوند , طول عضلات پشت و جلوی بدن یکسان میشود و در نهایت نه تنها مفاصل و ستون فقرات در بهترین وضعیت قرار میگیرند , بلکه ساختار عضلانی – اسکلتال فرد تصحیح شده و ایست مناسب, زیبا و شکیلی پیدا میکند. از همه مهمتر وزن بدن در طول ستون مهره ها منتشر و فشار از روی کمر و زانو برداشته میشود.
ادامه مطلب در هفته های آینده
در این نوشتار,سعی بر این است که علاوه بر آموزش تمرینات و نحوه استفاده از آنها , فواید , تاثیرات و چگونگی این اثرگذاری به صورتی علمی و به زبان ساده شرح داده می شود.
تهیه کننده مطلب: نرگس شاکری